3 - Husitství
Literatura období příprav husitského hnutí
Mistr Jan Hus (1370 – 1415)
*Husinec u Prachatic; z chudé rodiny; studoval na pražské univerzitě Þ univerzitní mistr (1396), vysvěcen na kněze (1400), po r. 1409 se stal rektorem univerzity
- od r. 1402 kazatel Betlémské kapli (česky)
- ovlivnil Václava IV. Þ vydán Kutnohorský dekret (1409) omezující vliv cizinců na pražské univerzitě
- spory s církví - obhajuje názory angl. reformátora Johna Wycliffa
- proti odpustkům, kritizoval církev (bohatství, rozmařilost, mravní zkaženost); pronásledován, dán do klatby, jeho církevní obřady byly ve městě zakázány, vypovězen z Prahy; kázal pak pod širým nebem na Kozím Hrádku a na Krakovci
- na církevním koncilu (sněmu) v Kostnici uvězněn, jako kacíř 6. 7. 1415 upálen; popel byl rozprášen do Rýna
Dílo:
1. latinsky – pro učence
O církvi (De ecclesia) – popírá papežovo postavení, hlavou církve je Kristus a příslušníkem jen ten, kdo nemá hřích
2. česky – pro lid
Výklad Viery, Desatera a Páteře – výklad tří modliteb
- úvahy o mravním životě a kritika společnosti /1412/
-viz učebnice str. 61, 62
Knížky o svatokupectví – ostrá kritika církve, jejího bohatství, prodávání odpustků;
doklady ze současného života /1413/
- viz učebnice str. 61
„hledaj pravdy, slyš pravdu, uč sě pravdě,
miluj pravdu, prav pravdu, drž pravdu,
braň pravdy až do smrti“
Postila – výklad části evangelia formou kázání nebo traktátu , po odchodu z Prahy - viz učebnice str. 62
Dcerka – o správném životě žen a dívek
listy z Kostnice – promluvy (obdoba kázání), svým přátelům a stoupencům
vliv na vývoj českého pravopisu:
spis - O pravopise českém (De orthographia bohemica)
- místo pravopisu spřežkového, ve kterém odpovídala jedna hláska i několika písmenům
zavedl pravopis diakritický (rozlišující, tj, se znaménky);
dlouhé samohlásky označoval čárkou (tzv. nabodeníčko dlúhé)
měkké souhlásky tečkou (tzv. nabodeníčko krátké)
- dbal o správnou výslovnost, odstranil archaismy, nahrazoval německá slova českými
- viz O čistotě českého jazyka / Výklad Viery, Desatera a Páteře/ - učebnice str. 62-63
Jan Želivský
- kazatel a mluvčí pražské chudiny - iniciátor pražské defenestrace 1419
Tomáš Štítný ze Štítného = předchůdce Jana Husa v kritice církve
- Knížky šestery o obecných věcech křesťanských - otázky str. 60
= soubor traktátů o dokonalém křesťanském životě
Literatura v době husitských bojů (vrcholného husitství)
ústřední postavení zaujímala píseň, ztrácejí se žánry neodpovídající dobovým potřebám /epos, legenda/
- zvláštní místo měla bible – v té době nejčtenější knihou; lidem sloužila jako čítanka, husitským vzdělancům jako zdroj náboženské argumentace
- rozvíjí se satira, kronika, polemika, cestopisná literatura
- rozvoj lidového zpěvu – husitské chorály
- Jistebnický kancionál (zpěvník) - název podle místa nálezu 1872, autoři anonymní, 20.léta 15.st.
- např. Ktož jsú boží bojovníci
- náboženská, vojenská, bojová píseň
- cíl: povznést sebevědomí, dodat odvahu, statečnost, sjednotit k boji - uč. otázky str. 64
- Povstaň, povstaň, veliké město Pražské
- píseň Prahy s výzvou k boji proti Zikmundovi
Vavřinec z Březové
- Píseň o vítězství u Domažlic = Báseň vznešené Koruny české
- historická báseň, latinská, oslavuje husitské vítězství u Domažlic - uč. otázky str. 65.
- Husitská kronika (próza, latinsky), události z let 1414 – 1421, nedokončená
Budyšínský rukopis – tři veršované, alegorické, polemické skladby proti Zikmundovi - otázky str. 66
- Žaloba Koruny české,
- Porok (=výtka) Koruny české
- Hádání Prahy s Kutnou Horou - spor husitské Prahy a katolické Kutné Hory
- autor neznámý, na straně husitské
Literatura doby polipanské
- po porážce husitů u Lipan 1434
- menší původní tvořivost, navazuje na tvorbu předhusitskou, žánry – traktát, polemika
(= spor, vzájemné vyvracení názorů protivníků), kázání
Petr Chelčický
- zeman, samouk, kritik společnosti
- obhajoval pasivitu (= neodporovat zlu násilím), pokoru, chudobu
- odmítal potřebu vyššího vzdělání i instituci státu
- O trojím lidu
- traktát – odsuzuje středověké dělení společnosti na 3 stavy (kněžský, vojenský, robotný) -otázky str. 66
- O boji duchovním
- traktát, v němž odmítl i spravedlivou válku, jediným možným bojem je duchovní zápas s ďáblem
- Sieť viery pravé
- traktát – kritika církve, hromadění majetku
- touha po spravedlivé společnosti, představa ideální církve - otázky str. 67
- Postila
- sbírka kázání s úvahami
1457 – vzniká jednota bratrská – na základě myšlenek Chelčického)
- kritizována katolíky i husity / viz dějepis 1. ročník /
zábavná literatura: především za Jiřího z Poděbrad
– oživení kulturních a politických styků: DeníkVáclava Šaška z Bířkova o cestě Lva z Rožmitálu s družinou
po západní a jižní Evropě (zpracoval A. Jirásek = Z Čech až na konec světa) - otázky str. 67
- pokračuje proces počešťování literatury, její zlidovění /schopnost čtení a psaní mezi lidovými vrstvami/
Pojmy - literatura předhusitská a husitská
- chorál = velebná, mohutně působící sborová píseň /Svatý Václave, Ktož jsú boží bojovníci/
- kancionál = sborník církevních písní /např. Jistebnický/
- traktát = učené pojednání náboženského obsahu / viz J. Hus, T. Štítný, P.Chelčický /
- kázání = duchovní řeč, výklad
- postila = soubor kázání nebo traktátů vykládající části evangelia /evangelium - viz bible/
např. J. Hus, P. Chelčický
- spřežkový pravopis = užívající spřežek, spřežka = užití dvou nebo více písmen pro
označení jedné hlásky /viz J. Hus/
- diakritický pravopis = /z řeč./ rozlišovací, rozeznávací, užívající diakritická znaménka /tečky, čárky, kroužky .../
- polemika = útočně zahrocený názorový spor, proti někomu, něčemu /viz Budyšínský rukopis/, vzájemné vyvracení názorů
- listy = knižně a zastarale dopisy, psaní / viz J. Hus /
- archaismus = zastaralý, překonaný jev nebo zastaralý jazykový prostředek
- Výklad Viery, Desatera a Páteře = Věřím v Boha, Desatero božích přikázání, Otčenáš /viz Jan Hus/
Komentáře
Přehled komentářů
buy cialis online with check https://ckacialis.com/ - generic cialis dapoxetine buy cialis black
gsaxzvofbldParneBtjacifsi
(scamyAni, 29. 5. 2021 6:29)kmart pharmacy store hours https://pharmacyken.com/ - medicine online shopping legal online pharmacy reviews
dillons pharmacy dgsolbvfdOrexoronlgxv
(TwickVed, 29. 5. 2021 0:29)cost of cialis at walgreens https://krocialis.com/ - cialis price cvs is there a generic cialis available?
cialis with dapoxetine afhsdbcOrexoronmsjy
(Twickloh, 26. 5. 2021 2:02)cialis soft https://rcialisgl.com/ - getting cialis in bc jon jones cialis
tnoegfdParneBtjacifsc
(injemAsd, 25. 5. 2021 18:03)cialis canada paypal https://cialisjla.com/ - buy cialis online using paypal cialis with dapoxetine
pharmacy prices compare fdvaefbfbldParneBtjacifst
(Lebnscamy, 23. 5. 2021 11:54)canadian pharmacies that ship to us https://xlnpharmacy.com/ viagra canada
cialis uk online afhsdbcOrexororvtrt
(RebfTwick, 23. 5. 2021 5:33)cialis https://rcialisgl.com/ 20mg cialis generic
nyu pharmacy dgsolbvfdOrexorohzydy
(LbsoTwick, 20. 5. 2021 13:28)cialis dapoxetine https://ucialisdas.com/ - cialis with dapoxetine buy buy generic cialis online
Prilosec frbdcacldParneBtjacifss
(Jebgscamy, 18. 5. 2021 8:54)safeway pharmacy https://pharmacylo.com/ pharmacy discount coupons
cual es la mejor pastilla viagra fhwsbbolthdParneBtjacifsa
(Fmrfscamy, 15. 5. 2021 21:12)local generic cialis in united states https://cialisee.com/ - cialis 20 mg generic cialis
cheapest cialis canada afhsdbcOrexorovqqvk
(RebfTwick, 11. 5. 2021 0:09)cialis for women dosage https://rcialisgl.com/ cialis 20mg online
cuanto tadalafil super active devo tomar olgstnoegfdParneBtjacifsy
(Gtnbinjem, 10. 5. 2021 16:42)how to get viagra to work https://jokviagra.com/ buying viagra online legally
can you take 200 mg viagra fhwsbbolthdParneBtjacifsb
(Fmrfscamy, 9. 5. 2021 4:08)purchase original cialis https://cialisee.com/ - 365 pills cialis buycialis
tadalafil online india hvdgeeahdParneBtjacifsk
(BbshGymn, 9. 5. 2021 0:55)viagra cialis https://loxviagra.com/ which is better cialis or viagra
viagra en farmacias de chile fcsogsaxzvofbldParneBtjacifsx
(Anooscamy, 8. 5. 2021 7:47)19 year olds taking viagra https://llviagra.com/ - brazil generic viagra viagra albacete
bi mart pharmacy dgsolbvfdOrexorohdvor
(LbsoTwick, 6. 5. 2021 23:03)free cialis no prescription https://ucialisdas.com/ - purchase cialis cialis cost nz
brand cialis usa afhsdbcOrexoroyhjps
(RebfTwick, 4. 5. 2021 2:12)free cialis in canada https://rcialisgl.com/ cialis online without prescription
the people's pharmacy dgsbvfdOrexorodkvwb
(LhdvTwick, 2. 5. 2021 21:18)free generic cialis pills https://asciled.com/ - buy cialis online cialis\'
cost of levitra at walmart fdvefbfbldParneBtjacifss
(Lrbsscamy, 30. 4. 2021 23:37)when does levitra patent expire https://uslevitraanna.com/ levitra cena
tadalafil xtenda 20 mg hvgeeahdParneBtjacifsd
(BbdfGymn, 29. 4. 2021 12:55)is viagra funded by government https://gensitecil.com/ viagra stories pictures
geeahdParneBtjacifsq
(GymnSwa, 30. 5. 2021 13:35)